Bebeklikten yavaş yavaş çocukluk dönemine geçerken “masum bebeğiniz” bir anda “başarılı bir boksör” haline gelebilir. Arkadaşlarıyla tatlı tatlı oynayan bebeğinizi, aniden sinirlenip arkadaşının saçını çekerken ya da ona oyuncakla vururken yakalayabilirsiniz. Bu durum karşısında rahatsız olan ebeveynler bilmelidir ki bu davranışlar gelişimin normal bir parçasıdır. Özellikle iki yaş döneminde kendini gösteren saldırganlığın temelinde birçok sebep vardır.
Benmerkezcilik
İki yaş civarından itibaren belli bir döneme kadar bebekler hep, “İlk önce ben ve benim isteklerim!” odaklı düşünürler. Bu yüzden istemedikleri bir duruma en iyi bildikleri şu yollarla karşılık verirler: “vurmak, itmek, çekmek.” Bebek, çevresini istediği gibi kontrol edemediği için tepkisini şiddetle belli eder. Uzmanlar belli bir noktaya kadar şiddeti normal ve dönemsel bir süreç olarak görüyor ancak ebeveynlerin yaptığı hareketin yanlış olduğu yönünde bebeği ısrarla uyarması gerek. Arlene Eisenberg, Heidi E. Murkoff ve Sandee E. Hathaway tarafından kaleme alınan Çocuğunuz Büyürken Sizi Neler Bekler? Adlı kitabında bencillikle alakalı şunlar söylenmiştir: “İkinci yıllarının ortasına gelen çoğu çocuk kendisini hâlâ evrenin merkezi olarak görür ve başkalarına ilgi göstermede bir yeteneksizlik sergiler. Yaşıtlarını duyguları olan eşdeğerleri olarak değil de nesneler (kullanılabilir, istismar edilebilir, gerektiğinde atılabilir) olarak algılarlar.”
Büyümüş Olabilir mi?
Bazan küçük afacanlar büyüdüklerini ebeveynlerine kanıtlamak için sert davranabilirler. İlgi toplamak, kendini büyük ve daha önemli gibi göstermek için çevresine karşı bu tarz girişimlerde bulunabilirler. Ancak bunlar geçici dönemlerdir; bu yüzden panik yok, sabır var.
Kendine Hâkim Olamayabilir
Henüz dürtü kontrolü gelişmediği için vurmanın, itmenin can acıttığını ya da yanlış olduğunu bilmesine rağmen duygularına engel olamayabilir. Engel olmak için henüz çok küçüktür. Yetişkinler gibi düşünemez. Toplum kuralları çocuklara böyle olaylar için belli kısıtlamalar getirse de o yaş grubu özgürdür. Hareketlerini kontrol edemez; arkadaşının ağlayacağını bilse de sert bir davranışı uygulamaktan geri kalmaz.
Sosyal Becerileri Gelişemediği İçin Fiziksel Tepkilere Başvurur
İki yaş civarı bir çocuk derdini, duygularını tam olarak ifade edemez. Herhangi bir sorununu konuşarak halledebilmek için çok küçüktür. Hareketlerinin de kelimelerinden daha etkili olduğunu bildiği için fiziksel şiddete başvurmaktan çekinmez.
Deneysel Birtakım Çalışmalar
Küçük çocukların içinde bitmek bilmeyen bir merak duygusu vardır. Olumlu olumsuz her şeyin sebep ve sonucunu merak ederler. Vurmak, ısırmak da bu merak duygusuna zaman zaman konu olabilir. “Acaba kardeşime vursam annem nasıl tepki verir?”, “Elif’e vurunca ağlıyor; Merve’ye de vursam aynı tepkiyi verir mi?”, “Daha çok vurursam acaba ne olur?” bunların tamamı onun için birer merak konusudur ve cevabı öğrenmek için zaman zaman uygulamalarına devam edecektir.
Dış Etkenler Saldırganlığı Etkiler
Küçük çocuğun uyku düzeninin bozulması, kardeşinin olması, annesinin çalışmaya başlaması, açlık, hastalıklar, yetersiz ilgi, kendini evde yalnız hissetmesi gibi faktörler saldırganlığı artırabilir. Fiziksel tepkilerin bunlardan kaynaklandığını düşünüyorsanız bu problemleri en aza indirmek en doğru önlem olacaktır.
Kontrollerin Sınırları Çok Önemli
Çocuk evde sürekli kısıtlanıyor, uyarılıyor; onun seçim yapmasına izin verilmiyorsa hissettiği önemsizlik duygusu onu saldırganlığa itebilir. Aşırı kontrolcü ebeveynler çocuklarını biraz serbest bırakmalı. Ancak hiç sınır koymayan ebeveynler de mevcut. “Bırak yapsın”- larla büyüyen bir çocuğun bu tarz davranışlara eğiliminin artması normaldir.
Saldırganlık Karşısında Saldırganlaşmayın
Çocuğunuz şiddet konusunda ne kadar sınırları zorlarsa zorlasın şiddetle cevap vermeyin. Onu bağırarak korkutmayın ya da ona vurmayın. Ama her seferinde onu “yaptığının yanlış olduğu” yönünde uyarın. Vurduğu kişiden özür dilemesi yönünde onu teşvik edin. Oyun ortamında ya da parkta birilerine vuruyor ya da saçlarını çekiyorsa ceza olarak çocuğu o ortamdan kısa süre de olsa uzaklaştırın. Bu ona, zarar vermenin sevdiği ortamlardan uzak kalmasına neden olacağı mesajını verir. Uyguladığı fiziksel şiddet zamanla sıradan gelmeye başlamasın. Asla görmezlikten gelmeyin. Her seferinde uyarmaktan vazgeçmeyin. Tatlı tatlı konuşup anlatmak şiddeti azaltacaktır.
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Bu Bebekler Bir Âlem – Semerkand Aile Yayınları