Huysuzluk nöbetleri ile kendini gösteren “iki yaş sendromu” her ne kadar ikinci yaşın sendromu gibi görünse de kendini 12-15. aydan itibaren göstermeye başlar. Çünkü bebekler bağımsızlık hislerini; inatçılık, sinirlilik, her istediğini yaptırma gibi özelliklerini ilk adımlarla beraber kazanırlar. Yani iki yaş sendromunun ayak seslerini bu kadar erken hissetmeye başlamak boşuna değildir.
Öfke Nöbetlerine Neden Olabilecek Durumlar
Öfke nöbetlerine neden olabilecek en temel sebep tabii ki çocuğun tutkulu istekleri ve “Ben buradayım” tripleridir. Çevresinin, kuralların, yasakların ve daha birçok şeyin farkında olan küçük yumurcak âdeta tüm yasakları çiğneyip eve yeni bir düzen getirmeyi kendine görev seçmiştir. Bağırmak, konuşmaya başladıysa bol bol “hayır” demek, yemekleri saçmak, elindekini fırlatmak, tokat atmak artık sık sık görebileceğiniz davranışlardır. Ancak nöbetlerin sebebi sadece çocuğun yaşadığı içsel değişiklikler değildir. Çocukta huysuzluğa neden olan çevresel faktörler şöyle sıralanabilir:
Beklenmedik Biçimde Hayatının Değişmesi
Çocuklar rutini severler. Her şey yolunda giderken bile ondan normal ve dengeli davranması çok beklenemezken rutinin bozulduğu dönemlerde nöbetler kaçınılmazdır. Annenin bu dönemlerde işe başlaması, yeni bir kardeşin gelmesi, taşınmalar veya yoğun yolculuk dönemleri çocuğun gerilmesine ve çatışmalara neden olabilir.
Beslenmedeki Yanlışlıklar
Açlık, aşırı şeker tüketimi, vücuda alınan kafeinler (çikolata, çay, ilaç aracılığı ile) de çocuğun dengesizleşmesine neden olabiliyor. Ayrıca uzun süre televizyona mâruz kalmak, aile içinde yaşanan huzursuzluklar da çocuğu etkileyebiliyor. Onu iyi gözlemleyip öfke nöbetine neden olabilecekleri farkederseniz bu savaşı biraz hafifletebilirsiniz.
İstediğini Yaptırma Çabası
Bağırmak, agresifleşmek de öğrenilen hareketlerdir. Yani o böyle davranırken ister ona kucak açın ister azarlayın ister ceza verin veya pes eden siz olun çocuğunuz, artık huysuzluğun işe yaradığı fikrini bilinçaltına yerleştirecektir.
Uzun Süre Evde Kalmak: Asosyallik
Çocuklar açık yerlerde dolaşmaktan, hava almaktan, farklı ortamlarla tanışmaktan hoşlanırlar. Artık çevrenin farkındadırlar ve doğanın binbir hazinesine ihtiyaç duyarlar. Bazan kendilerine arkadaş ararlar. Onları uzun süre dört duvar arasına hapsetmek öfke nöbetlerinin nedeni olabilir ve sosyalleşmeleri için bir şeyler yapmak gerekir.
Duygusal Karmaşalar
Dr. Harvey Karp Mahallenin En Mutlu Yumurcağı adlı kitabında şunlardan bahsetmiştir: “Anne babaların, huysuzluk nöbetleriyle ilgili en büyük yanılgıları bunun bir yönlendirme aracı olduğunu zannetmeleridir. Aslında küçük, olduğu yerde tepinmeye başladığında kendisi de en az sizin kadar bunun kurbanı olur. Bu nöbetler çöldeki kum nöbetleri gibidir, kurtulmak için çabaladıkça daha da dibe batarlar… Çocuğunuz her şeyden (sahip olmak için ağladığı şeyden bile) daha fazla sizin ilginizi ve anlayışınızı elde etmek için ağlar. Ancak ilkel gurur duygusu nedeniyle kızdıkça kendini daha da köşeye sıkışmış bulur…”
Ebeveynler İçin Sabır Dönemi
Tüm çocuklar belli dönemlerde öfke nöbetleri geçirirler. Bu normal bir durumdur. Bu yüzden kendinizin ya da bebeğinizin problemli olduğunu düşünmeyin ve artık bu durumu itirazlar dönemi olarak kabul edin ve bol bol sabretmeye niyet edin. Çocuğunuza bu dönem çokça vakit ayırın. Onunla yakından ilgilenin. Sık sık açık havaya çıkarın. Olumlu davranışlarını takdir etmeyi unutmayın. Gereksiz yorumlamalara girmeyin. Bu genelde deneyimsiz annelerin yaptığı hatadır. Örneğin bebeğiniz, “Üşüyorum” dediğinde, “Hava sıcak” diye yanıt vermek yerine, “Gel, sarılayım da ısıtayım” diyerek onunla kucaklaşın. Ona onun diliyle cevap verin. Bizim yetişkin cümlelerimizi o küçük bedeniyle asla anlayamaz. O yüzden göz kontağı kurarak yumuşak bir ses tonuyla onu anladığınızı belli edin ve “çocukça” iletişime geçin. Ebeveynlerin sürekli mücadele verdikleri “dikkatini başka yöne çekme” çabasını sakinleştikten sonraya bırakın. Bu dönemde çocuğa bağırmak, krizlerine kayıtsız kalmak onun daha da sinirlenmesine yol açar. Bu yüzden bağırmak yerine kucaklaşma, okşama yöntemini deneyebilirsiniz.
Kriz Anında Bayılma Görülebilir
Bir-iki yaşındaki çocuklarda öfke nöbetleri esnasında nefessiz kalma ve morarma rastlanan bir durumdur. Halk arasında “uğunma” diye bilinen bu durum aslında çocuğun kriz anında nefes almayı unutmasından ibarettir ve kısa süreli bayılmalara neden olabilir. Baygınlık anında nefes alışverişi tekrar devreye girdiğinden bebeğin yüzünde hafif bir seğirme farkedilebilir. Nefessiz kalma anında yüzüne hafifçe üfleyip onu şaşırtabilirsiniz. Bu onun tekrar nefes almasını sağlayacaktır. Bebeğin bayılmaya neden olacak başka bir tıbbî durumu yoksa bu bayılmalardan korkulmamalıdır. Çünkü beyne herhangi bir zarar vermiyor.
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Bu Bebekler Bir Âlem – Semerkand Aile Yayınları