Uzaya Giden İlk Türk Astronot Alper Gezeravcı Oldu!
Uzaya giden ilk Türk astronot Alper Gezeravcı oldu. 18 Ocak'ı 19 Ocak'a bağlayan gece saat 00.49'da, SpaceX Axiom Space-3 misyonu kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu'na doğru yola çıktı. Crew Dragon kapsülü 36 saatlik bir yolculuğun ardından ISS'ye bağlandı. Ekip, uzay istasyonunda bulunan 7 astronot tarafından karşılandı.
İlk Türk uzay yolcusu Alper Gezeravcı, Ax-3 misyonunda İspanyol, İtalyan ve İsveçli astronotlarla birlikte görev aldı. Türkiye'nin ilk astronotu olan Alper Gezeravcı, 18 gün boyunca Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) Türk üniversite ve araştırma kurumlarının hazırladığı 13 deney gerçekleştirdi.
Astronot Alper Gezeravcı'nın uzaydaki ilk sözü "İstikbal göklerdedir" oldu. Peki, Alper Gezeravcı kimdir, nerelidir, görevi nedir, uzaya neden gitti ve hangi bilimsel çalışmaları gerçekleştirdi? Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Albay Alper Gezeravcı hakkında bilinenler.
Alper Gezeravcı Kimdir?
İlk Türk astronot Alper Gezeravcı, 1979’da Mersin’in Silifke ilçesinde doğdu. İstanbul Hava Harp Okulu'nda Elektronik Mühendisliği alanında lisans eğitimini tamamladı. Ayrıca Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü'ndeki Hava Kuvvetleri Teknoloji Enstitüsü'nde yüksek lisans yaptı.
Alper Gezeravcı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nda önemli başarılara imza atmış bir Türk pilotudur. Birçok farklı uçakta 15 yıllık uçuş tecrübesine sahip. Ayrıca Türk Hava Yolları'nda yedi yıl kaptan pilotluk yaptı.
İlk Türk astronot Alper Gezeravcı, son olarak Standardizasyon Filosu Akademik Kanat Komutanı olarak görev yaptı. Adana'daki 10'uncu Üs Komuta Birimi'nde; filonun standardizasyonu ve değerlendirilmesi, tüm eğitim dokümanlarının Hava Kuvvetleri standartlarına göre düzenlenmesi, tüm F-16 ve KC-135R pilotlarının kontrol uçuşları öncesinde sınavlarının yapılması ve filo dokümantasyon standartlarının denetlenmesinden sorumluydu.
Uluslararası Uzay İstasyonu Nedir, İçinde Neler Var?
Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, diğer bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Uluslararası Uzay İstasyonu, farklı ülkelerden astronotları bir araya getirerek evreni anlamak için gerçekleştirilen birçok deneye ev sahipliği yapıyor.
Uluslararası Uzay İstasyonu, deneyler için uzay ortamı ve düşük yer çekimi ortamı sağlayan bir laboratuvar merkezidir. Mürettebatın biyoloji, fizyoloji, fizik, kimya, astronomi, meteoroloji ve daha birçok dalda deneyler yapmasına olanak verir. İstasyon ayrıca Ay ve Mars görevlerinde kullanılması planlanan ekipman ve sistemlerin, kullanım öncesi uzayda test edilmeleri için çok uygun bir ortam sağlar.
Uluslararası Uzay İstasyonu programı, beş katılımcı uzay kuruluşu tarafından oluşturulmuş ortak bir projedir. Bu kuruluşlar; ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, Rusya Federal Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı 'dır.
Uluslararası Uzay İstasyonunun içinde; yaşam alanları, laboratuvarlar, uyku bölmeleri, banyolar, spor salonu ve 360 derece görünüm sağlayan yuvarlak pencere yer alıyor.
Alper Gezeravcı’nın Uzayda Yapacağı 13 Bilimsel Deney
İlk Türk astronot Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda biyoloji, tıp, malzeme bilimi ve genetik gibi alanlarda 13 bilimsel deney gerçekleştirdi. Zaman zaman uzay üssünden dünyaya seslenerek, uzaydaki deneyimlerini aktardı.
Üniversite ve araştırma kurumlarınca bu misyon için hazırlanan deneyler, TUA ve TÜBİTAK Uzay uzmanlarından oluşan bir komisyonca değerlendirildi. Aralarında kanserden bağışıklık hücrelerine, alglerden propolise kadar literatüre katkı sağlayacak çalışmaların bulunduğu 13 deney uzayda gerçekleştirildi.
1- UYNA Deneyi
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) tarafından geliştirilen UYNA deneyiyle yüksek sıcaklıklara dayanıklı, yüksek mukavemetli alaşımların üretilmesi çalışması, KIBO modülünde bulunan ELF kullanılarak gerçekleştirilecek. Ergitme ve katılaşma prosesleri sırasında termofiziksel ve kristal büyümesi gibi özellikler üzerinde yer çekimsiz ortam etkileri araştırılacak. Bunun, Türkiye'nin uzay, havacılık ve savunma sanayisi için yeni nesil malzeme geliştirme kabiliyeti kazanmasında önemli katkısı olması hedefleniyor.
2- gMETAL Deneyi
TÜBİTAK MAM tarafından geliştirilen ikinci proje gMETAL deneyiyle kimyasal tepkimesiz koşullarda, katı parçacıklarla akışkan ortamı arasında homojen bir karışımın oluşturulmasına yer çekiminin etkisi araştırılacak. Böylece uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi sağlanacak.
3- UzMAn deneyi
Boğaziçi Üniversitesi tarafından geliştirilen UzMAn deneyiyle dünyada zorlu koşullara adapte olan mikroalg türlerinin yer çekimsiz koşullar altında büyüme ve dayanıklılık testlerinin gerçekleştirilmesi, metabolik değişikliklerinin incelenmesi, karbondioksit (CO2) yakalama performanslarının ve oksijen (O2) üretim kabiliyetlerinin belirlenmesi için bilim misyonu ortağı TÜBİTAK MAM ile yaşam destek sistemi geliştirilmesi hedefleniyor.
4- EXTREMOPHYTE Deneyi
Ege Üniversitesi tarafından geliştirilen EXTREMOPHYTE deneyiyle uzayda ve yeryüzünde yetiştirilen ve de tuz stresine maruz bırakılan A. thaliana ve S. parvula bitkilerinde yeni nesil dizilemeyle (RNA-seq) transkriptomun ortaya konulması ve mikro yerçekiminde glikofitik ve halofitik bitkilerin tuz stresine verdikleri bazı fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırılması planlanıyor.
5- METABOLOM Deneyi
Ankara Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen METABOLOM araştırmasıyla, uzay koşullarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin ortaya çıkarılması amaçlanıyor. Bu olumsuz etkilerin azaltılmasına yönelik, uzay görevine katılan astronotun, uzay ortamı koşullarının etkisiyle gen ekspresyonlarında ve metabolizmalarında gerçekleşen fizyolojik ve biyokimyasal değişimlerin incelenmesi öngörülüyor. Çalışmayla, vücuttaki sistem çapındaki değişikliklerin uzay yolcularının sağlığına yönelik olası risk faktörlerinin anlaşılmasında yeni bilgiler sağlanması amaçlanıyor. Çalışmanın dünyada var olan hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesinde faydalı olabileceği de düşünülüyor.
6- MİYELOİD Deneyi
Hacettepe Üniversitesi tarafından geliştirilen MİYELOİD deneyiyle uzay misyonu katılımcılarının maruz kalacağı yolculuk ve uzay koşulları, kozmik radyasyon hasarının immünolojik olarak 'miyeloid kökenli baskılayıcı hücreler (MKBH) düzeyinde ölçülmesi ve değerlendirilmesi hedefleniyor.
7- MESSAGE Deneyi
Üsküdar Üniversitesi tarafından geliştirilen MESSAGE deneyiyle yer çekimsiz ortamdan etkilenen henüz işlevi keşfedilememiş genlerin tespit edilmesi ve uzay görevlerinde, bağışıklık hücrelerinden hangilerinin yer çekimi tarafından direkt olarak etkileneceğinin, CRISPR gen mühendisliği yöntemleriyle belirlenmesi amaçlanıyor.
8- ALGALSPACE Deneyi
Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından geliştirilen ALGALSPACE deneyiyle uzayda, Antarktik ve ılıman bölge mikroalglerinin büyüme verileri karşılaştırılarak, literatürde ilk kez kutup alglerinin uzayda kullanımına yönelik bir çalışma gerçekleştirilecek. Uzayda algler, CO2'den O2 rejenerasyonu, ek gıda temini, su iyileştirme, yaşam destek alanlarında kullanılmak amaçlarıyla araştırılacak.
9- CRISPR-GEM Deneyi
Aynı üniversite tarafından gerçekleştirilen CRISPR-GEM deneyiyle insanlığın uzaydaki geleceği için aşılması gereken en büyük engellerden olan uzun süreli uzay görevlerinde sürdürülebilir bir sistemin sağlanamaması sorununu çözmek amacıyla tasarlanan biyorejeneratif yaşam destek sistemlerinin iskeleti olan bitkilerin, uzay görevi sırasında meydana gelen biyolojik ve biyolojik olmayan stresler karşısındaki savunma mekanizmalarının anlaşılması ve geliştirilmesine yönelik moleküler biyolojinin modern gen düzenleme tekniklerinden CRISPR'in mikro yer çekimi ortamda bitkiler üzerindeki etkinliğinin araştırılması amaçlanıyor.
10- PRANET Deneyi
Muş Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerince hazırlanan PRANET deneyiyle propolisin mikro yer çekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki etkisi araştırılacak. Kontrol ve deney grupları oluşturularak propolisin anti bakteriyel etkisi test edilecek, sonuçların yer çekimli ortamla benzer sonuçlar verip vermeyeceği karşılaştırılacak.
11- VOKALKORD Deneyi
Haliç Üniversitesince yapılan VOKALKORD deneyiyle solunum sistemi fizyolojisi içinde akıllı saat yapay zeka desteğiyle seste meydana gelen frekans değişiminden rahatsızlıkların tespit edilmesi ve yer çekimsiz ortamın etkilerinin insan sesi üzerine etkilerinin araştırılması planlanıyor.
12- OKSİJEN SATURASYONU Deneyi
Nişantaşı Üniversitesince gerçekleştirilecek OKSİJEN SATURASYONU deneyiyle, yapay zeka desteğiyle verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıkların tanımlanması hedefleniyor.
13- MİYOKA Deneyi
TÜBİTAK UZAY tarafından gerçekleştirilen MİYOKA deneyiyle ilk Türk uzay yolcusu, istasyonda elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı gerçekleştirecek. Uzay görevi sonrası dünyaya getirilecek elektronik kartlar TÜBİTAK UZAY tarafından ayrıntılı incelemeye tabi tutularak mikro yer çekiminin kurşunsuz lehimleme sürecine etkileri bilim dünyasının kullanımına sunulmak üzere raporlanacak.
İlk Türk Astronot Alper Gezeravcı’nın Ailesi
İlk Türk astronot Alper Gezeravcı'nın Mersin'in Silifke ilçesinde ikamet eden anne ve babası, çocukları ile gurur duyduklarını belirtti.
Anne Sıddıka Gezeravcı "Daha 6 yaşında anneannesine, 'Büyüyünce uçak şoförü olacağım' derdi. Küçüklüğünden beri pilotluk hayali vardı. Gökyüzüne çok hevesliydi." dedi.
Baba Ali Gezeravcı, "Oğlumla gurur duyuyorum. Ben emekli bir öğretmenim. Bu mutluluğu herkesle paylaştık." dedi.
Alper Gezeravcı, uzaya giderken yanında götürdüklerini açıkladı: "Silifkeliyim, Yörük kökeninden geliyorum. Yörük kültürüne ilişkin hazırlanmış bazı sembolleri, küçük yeğenimin ve ailemin fotoğraflarını, ilk görev yaptığım hava kuvvetlerimdeki filomun peçini ve bizi uzaya taşıyan Türk bayrağımızı götürüyorum."
İlk Türk astronot Alper Gezeravcı, uzayda gerçekleştireceği "Extremophyte" adlı deneyde kullanılmak üzere Tuz Gölü'nde endemik olarak yetişen 'Schrenkiella Parvula' bitkisini de yanında götürdüğü ortaya çıktı.
Türkiye'nin İlk Astronotu Alper Gezeravcı Yurda Döndü
Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda geçirdiği 18 günün ardından Türkiye'nin insanlı ilk uzay bilim misyonunu tamamlayarak 9 Şubat'ta dünyaya iniş yaptı. ABD'deki kontrollerinin ardından Gezeravcı, Cumhurbaşkanlığına ait uçakla Ankara Esenboğa Havalimanı'na geldi.
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)