Namazda Kıraat İle İlgili Bazı Hükümler

Kıraat, namazda kıyamdayken Kur’an-ı Kerim’den okunması gereken asgari miktarın okunması demektir. Kıraatin iki rekatlı farz namazların, sünnet ve nafile namazlarla vitir namazının her rekatında farz olduğu konusunda görüş birliği vardır. Hanefi mezhebine göre, kıraatin farz olduğu her rekatta kısa üç ayet veya buna denk düşen bir uzun ayet okumak gerekir. Diğer üç mezhepte kıraatin asgari miktarı her rekatta Fatiha suresinin okunmasıdır.

Namazda iftitah tekbirinden sonra eller bağlanır. Ayakta iken secde edilecek yere bakılır. Ayakta sırasıyla: a) Sübhaneke, b) Euzübesmele, c) Fatiha suresi, d) Kur’an’dan başka bir sure daha okunur. Erkekler, sağ elin avucu sol elin üzerinde ve sağ elin baş ve küçük parmakları sol elin bileğini kavramış olarak ellerini göbek altında bağlarlar. Kadınlar, sağ el sol elin üzerinde olacak şekilde ellerini göğüs üstüne koyarlar. Erkeklerde olduğu gibi sağ elin parmakları ile sol elin bileğini kavramazlar.
 

Namazda Sureleri Kur’an’daki Sıraya Göre Okumanın Hükmü Nedir?

Namazda okunan ayet ve surelerin, gerek bir rekat içinde gerekse ikinci rekatla birlikte düşünüldüğünde, Kur’an’daki sıraya göre yukarıdan aşağı okunması uygundur. İlerideki bir sureyi veya ayeti okuduktan sonra, ardından gerideki bir ayet ve sureyi okumak mekruhtur.

Okuma esnasında ilerideki bir yere geçerken, aradaki tek bir sure veya ayetin atlanması da mekruh kabul edilmiştir. Sonraki rekatte ileriden okunacaksa, uygun olan, en az iki ayet veya iki sure atlayarak okumaktır. Sonuç olarak, namazda sure ve ayetlerin tertibine riayet edilmemesi mekruhtur. Fakat bu, namazı bozacak ve tekrar kılmayı gerektirecek boyutta bir yanlışlık değildir.
 

Sesli Olarak Kur’an-ı Kerim Okunan Bir Yerde Namaz Kılınabilir Mi?

Kur’an okunduğu zaman Müslümanın onu dinlemesi gerekir. Ayet-i kerimede “Kur’an okunduğu zaman ona kulak verip dinleyin ve susun ki size merhamet edilsin” buyrulmaktadır (A’raf, 204). Hanefi mezhebinde ise namaz dışında Kur’an okunurken onu dinlemenin hükmü hakkında iki görüş vardır. Birine göre bu dinleme farz-ı ayn, diğerine göre ise farz-ı kifayedir. Farz-ı kifaye olduğunu söyleyenlere göre, Kur’an okunan yerde onu dinleyen birileri varsa diğerlerinden sorumluluk düşer. Ayrıca bu mezhepteki her iki görüşe göre de Kur’an okunurken, bir mazeret sebebiyle onu dinleyemeyenler sorumlu olmazlar. Özellikle, çarşı ve işyeri gibi mekanlarda insanlar kendi işleriyle uğraşırken birileri onların yanında Kur’an okuyorsa, dinlemeyenlerin değil, okuyanın günahkar olacağı ifade edilmiştir (İbn Abidin, Reddü’l-muhtar, II, 268, Riyad, 1423/2003). Buna göre, başkalarının dinlemesine mani olmadan camide sesli olarak Kur’an okunurken bir kenarda namaz kılmakta sakınca yoktur.
 

İmama Uyan Biri Fatiha Okuyabilir Mi?

Hanefi mezhebine göre cemaatle namaz kılarken, imama uyan kimse Fatiha’yı ve ardından okunan ayet veya sureyi imam ile birlikte okumaz. İmama uyan cemaatten, namazda Kur’an okuma yükümlülüğü tamamen düşer (Mevsıli, el-İhtiyar, I, 50). Şafii ve Hanbeli mezheplerine göre ise okuma yükümlülüğü tamamen düşmez. İmama uyan kişi, imamın sessiz okuduğu namazlarda, namaz başından itibaren Fatiha ve sureyi okur. Sesli okunan namazlarda ise imamın Fatiha’yı bitirip kısa ara vermesi esnasında sadece Fatiha’yı okur. (Hatib Şirbini, Muğni’l-Muhtac, I, 160-161).
 

Sağır ve Dilsizler Namaz Kılarken Nasıl Okurlar?

Sağır ve dilsizler, ibadetlerle mükellef olma açısından diğer Müslümanlar gibidirler. Dolayısıyla namaz kılmakla, oruç tutmakla ve diğer ibadetlerle yükümlüdürler. Namazın farzlarından olan iftitah tekbiri ve kıraatin normalde telaffuz edilmesi gerekir. Ancak sağır ve dilsizlerin, tekbir ve kıraati kalplerinden geçirmeleri yeterlidir, dillerini hareket ettirmeleri gerekmez. Çünkü kişi, ancak gücünün yettiğini yapmakla mükelleftir (İbn-i Abidin, Reddü’lmuhtar, II, 181).
 

Farz Namazların Üçüncü ve Dördüncü Rekatında Sadece Fatiha Okumanın Sebebi Nedir?

Fatiha’ya İlave Olarak Bir Ayet/Sure Okunsa Namaz Geçerli Olur Mu? Kur’an’da ibadetler ayrıntıları belirtilmeksizin emredilmiştir. Farz, vacip veya nafile bütün ibadetlerin nasıl ve ne şekilde yapılacağı ise, Hz. Peygamber (aleyhi’ssalatu ve’s-selam) tarafından belirlenmiştir. Namazın kaç rekat kılınacağını, nerede ve nasıl kıraat, tesbih, tahmit veya dua okunacağını, rükunun ve secdenin nasıl ve kaçar defa olacağını Peygamberimiz (aleyhi’s-salatu ve’s-selam) göstermiş ve “Benim kıldığım gibi siz de namazı kılınız” (Buhari, Ezan, 18) buyurmuştur. Yani ibadetleri, nasıl emredilmişse o şekilde yapmak durumundayız.

Farz namazların son iki rekatında Fatiha’dan sonra sure okunmamasını da bu çerçevede değerlendirmek gerekir. Bununla birlikte farzların son iki rekatında Fatiha’dan sonra sure okunursa bu, namaza bir zarar vermez. Hanefi mezhebindeki makbul görüşe göre sehiv secdesi de gerekmez (Halebi, Haleb-i sağir, s. 230).
 

İlk İki Rekatta Okunan Ayetler/Sureler, 3. ve 4. Rekatta Da Aynen Okunursa Namaza Bir Zarar Verir Mi?

Dört rekatlı sünnet namazlarda her iki rekat müstakil kabul edildiğinden (İbn Abidin, Reddü’lmuhtar, I, 459) 1. ve 2. rekatta okunan sureleri 3. ve 4. rekatta da okumak, namaza bir zarar vermez. Bu durum namaza zarar vermediği gibi mekruh da değildir. Ancak bilenlerin başka ayet/sure okuması daha doğru olur.
 

İkindi Namazının Sünneti İle Yatsı Namazının İlk Sünnetinin Birinci Oturuşlarında Niçin “Salli” ve “Barik” ve Üçüncü Rekatın Başında “Sübhaneke” Duaları Okunur?

İbadetler tevkifidir yani Allah nasıl emretmiş, Hz. Peygamber nasıl uygulamış ve öğretmiş ise öylece yerine getirilirler. Hz. Peygamber’in, “Beni nasıl namaz kılarken gördü iseniz öylece kılın” (Buhari, Ezan, 18) hadisini burada da tekrar edelim. Hz. Peygamber (aleyhi’s-salatu ve’s-selam), ikindi namazının sünneti ile yatsı namazının ilk sünnetini kılarken birinci ve üçüncü rekatlarında Sübhaneke ve birinci oturuşta da “Salli” ve “Barik” dualarını okumuştur.

Bununla birlikte fıkhi açıdan konu şöyle açıklanabilir: İkindi ile yatsı namazlarının ilk sünnetleri, sünnet-i gayr-i müekkede olan sünnetlerdendir. Bu tür sünnet namazların her iki rekatı müstakil bir namaz itibar edildiği için, ilk oturuşlar da son oturuş konumunda olur. Bunun için son oturuşta okunan “Salli” ve “Barik” duaları bu namazların ilk oturuşunda da okunur. Aynı şekilde ilk oturuştan kalktıktan sonra başlanacak son “iki rekat” da müstakil bir namaz konumunda olduğu için, namaza ilk başladığında tekbirden sonra okunan sübhaneke duası burada da okunur.
 

Namazda Fatiha’dan Sonra Zamm-ı Sure Okunursa Onun İçin Besmele Çekilir Mi?

Namazda her rekatın başında ve sübhanekeden sonra kıraata başlamadan önce besmele çekilir. Fatiha’dan sonraki zamm-ı süre için ise ayrıca besmele çekilmez (Zeyla’i, Tebyinü’l-Hakaik, Kahire, 1313, I, 112).
 

Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Semerkand Aile Dergisi Sayı:214 s.50