Hadis Nedir, Hadis-i Şerif Ne Demektir?
Hadis, Resûl-i Ekrem’in mübarek söz, fiil ve takrirleri, yani görüp de ses çıkarmadığı şeylerdir.
Hadis ilmi, Resûl-i Ekrem’in [sallallahu aleyhi vesellem] mübarek hadisleriyle alakalı olan yüksek bir ilimdir. Hadis ilmi, “Rivayet yönüyle hadis ilmi” ve “dirayet yönüyle hadis ilmi” olmak üzere iki kısımdır.
Dirayet yönüyle hadis ilmi nedir?
Dirayet yönüyle hadis ilmi, birtakım usul ve kaidelerden ibarettir ki bu ilim sayesinde, hadislerin sened ve metinlerinin sıhhat derecesi, hasen olup olmadığı, senedlerin rivayet edenlerin azlığı veya çokluğu itibariyle mertebeleri ve ne şekilde elde edildiği ve nakledildiği, rivayet edenlerin adalet, güvenilirlik ve güzel hal sahibi olup olmadıkları bilinir.
Rivayet yönüyle hadis ilmi nedir?
Rivayet yönüyle hadis ilmi, rivayetle, nakil ve haber verme ile oluşan bir ilimdir ki Resûl-i Ekrem’e [sallallahu aleyhi vesellem] izafe edilen söz, fiil ve takrirleri (onayları) içine alır. Yani bunların rivayetlerini, nakil, zabt ve lafızlarının araştırılmasını açıklar.
Sünnet ile hadis arasında fark var mıdır?
Hadis âlimlerinin çoğuna göre hadis ile sünnet kelimeleri birbiriyle eş anlamlıdır. Fakat bazan hadis ile Resûl-i Ekrem’in sadece sözlü beyanları kastedilir. Sünnet tabiriyle ise söz, fiil ve takrir şeklindeki Peygamber Efendimiz’e ait açıklamalar anlaşılır. Buna göre sünnet tabiri, hadis tabirinden daha geniş bir anlam ifade eder.
Muhaddis kime denir?
Muhaddis, hadislerin metinlerini ve râvilerini bilen kimsedir. 100.000 hadis-i şerifi senedleriyle ezbere bilen kimseye “hâfızü’l-hadis” denir. Bu şekilde senedleriyle beraber 300.000 hadis-i şerifi bilen kimseye de “hüccet” denir. Nebevî sünnetlerin hepsini bilenlere de “hâkim” adı verilir.
Sened ne demektir?
Sened, sözlükte “itimat edilen şey” demektir. Istılahta ise bir hadisi birbirinden rivayet edegelen kimselerin hepsidir. Hadisi rivayet eden bu zatların rivayetlerine itimat edilebileceği için de kendilerine sened adı verilmiştir.
İsnad ne demektir?
İsnad, sözlükte, “kesin haber verme” anlamına gelir. Istılahta ise bir hadisin rivayet yolunu haber vermektir. Bununla beraber sened ile isnad aynı anlamda da kullanılır.
Müsned ne demektir?
Müsned, Resûl-i Ekrem’e varıncaya kadar bütün râvileri nakledilmiş olan hadistir.
Mütevâtir hadis nedir?
Mütevâtir hadis, ilk rivayet edenlerden son rivayet edenlere kadar her tabakada aynı sayıda olan ve yalan üzere ittifak etmeleri mümkün olmayan râvilerin rivayet ettikleri hadistir. Sayıları hadise göre değişir. Bunun en az miktarı beş veya on kişidir. Böyle bir haber ilm-i yakîn (kesin doğru bilgiyi) ifade eder.
Meşhur hadis nedir?
Meşhur hadis, râvileri her tabakada ikiden fazla ancak tevâtür derecesinden az olan hadistir. Böyle bir hadis, insanlar arasında yayılacağı için buna (fıkıh alimleri nezdinde) “müstafîz hadis” de denilmiştir. Bazı hadisler vardır ki ilk râvileri birer kişiden ibaret olduğu halde şöhret bulmuştur.
Meşhur olan hadislerin hepsinin de kuvvetli olması gerekmez. Bazı zayıf görülen hadisler vardır ki insanlar arasında şöhret bulmuştur. Resûl-i Ekrem’in anne ve babasının tekrar diriltilip kendisine iman ettiklerini bildiren hadis gibi.
Her mütevâtir hadis-i şerif, aynı zamanda meşhurdur. Fakat her meşhur hadis, mütevâtir değildir.
Sahih hadis nedir?
Sahih hadis, senedi âdil, duyduklarını güzelce ezberleyebilen ve yazıya geçirebilen râviler vasıtasıyla Resûl-i Ekrem’e veya sahâbe-i kirâm’dan birine veya ondan sonra gelenlerden birine ulaşan hadistir. Yani bu kişiler hadisin metnini birbirinden ve nihayetinde de Resûlullah’tan veya diğerlerinden nakletmişlerdir. Bu hadiste, hadisin sıhhatini bozacak gizli bir illet de bulunmaz.
Hasen hadis nedir?
Hasen hadis, râvileri bulundukları beldelerde hadis rivayetiyle tanınan ve şöhret bulmuş kimselerden oluşan hadistir.20 Hicazlı, Mekkeli, Şamlı, Iraklı veya Kûfeli olup bu yerlerde hadis rivayetiyle tanınan kimseler gibi.
Zayıf hadis nedir?
Zayıf hadis, hasen derecesine varamamış olan hadistir. Hadislerin zayıflık dereceleri sıhhat şartlarından uzaklıklarına göre farklı farklıdır. Zayıf olan bir hadis, rivayet edilirken, “Resûlullah şöyle buyurmuştur” denilmemelidir. Bunun yerine, “Resûl-i Ekrem’den şöyle rivayet edilmiş veya nakledilmiştir” gibi kesinlik ifade etmeyecek şekilde kullanılmalıdır.
Zayıf bir hadis ile amel edilebilirse de bunun kesin doğru olduğuna itikad edilemez. Tamamen kabul etmemek de doğru değildir.
Merfû hadis nedir?
Merfû hadis, sahâbe-i kirâm veya diğerleri tarafından Nebî- yi Zîşan Efendimiz’e izafe edilen söz, fiil veya takrirlerden ibarettir. “Resûl-i Ekrem şöyle buyurdu, şöyle yaptı, şu muameleyi gördüğü halde sükût buyurdu” şeklinde nakledilen hadisler böyledir.
Muttasıl hadis nedir?
Muttasıl hadis, râvilerinden her birinin kendisinden önceki râviden bizzat işiterek naklettiği hadistir. Bu hadis, (merfû hadiste olduğu gibi) ister başından sonuna kadar bizzat Resûl-i Ekrem’e kadar, isterse (mevkuf hadiste olduğu gibi) sahâbe-i kirâmdan birine kadar ulaşsın, muttasıldır.
Mürsel hadis nedir?
Mürsel hadis, Said b. Müseyyeb gibi tâbiînden bir zatın (sahabeyi atlayarak) bizzat Resûl-i Ekrem’e dayandırarak, “Resûlullah şöyle buyurdu” diye naklettiği hadistir. Mürsel hadisi, İmâm-ı zam Ebû Hanîfe, İmam Mâlik ve İmam Ahmed b. Hanbel gibi âlimler delil olarak kabul etmişlerdir. İmam Şâfiî ise mürsel hadisi zayıf görmüş, delil olarak kabul etmemiştir
Muan‘an hadis nedir?
Mu’an’an hadis, râvilerin, filan kişi filan kişiden, o da filan kişiden, o da filan kişiden rivayet etmiştir” şeklinde naklettikleri hadistir. Bu, âlimlerin çoğuna göre mevsul hadis sayılır. Bu şekilde rivayet edenlerin her birinin, diğerini bir kere gördüğünün sabit olması yeterlidir.
Mu‘dal hadis nedir?
Mu'dal hadis, senedinde, peş peşe en az iki sahâbe-i kirâmın zikredilmediği hadistir. İmam Mâlik’in (… قَالَ رَسُولُ الّٰلِ ) diye rivayet ettiği bir hadis gibi. Böyle bir hadis delil olarak kabul edilmez.
Müdelles hadis nedir?
Müdelles hadis, râvilerinden biri kendisinden işitmiş olduğu şeyhini zikretmeyip onun şeyhinden veya onun üstündekinden işitmiş gibi rivayet ettiği hadistir. Bu şekilde rivayet etmek hoş görülmez.
Müdrec hadis nedir?
Müdrec hadis, hadisin baş tarafına, arasına veya sonuna başka bir söz ilave edilerek bu sözün hadisin aslında bulunduğu gibi yanlışı düşündüren hadistir. Eğer bir fayda için yapılmış ve aslına da dokunmamışsa hadise zarar vermez.
Garîb hadis nedir?
Garîb hadis, tamamı veya bir kısmı yalnızca bir kişi tarafından rivayet edilen hadistir ki bu hadis muteber değildir, delil olarak kabul edilmez.
Aziz hadis nedir?
Aziz hadis, râvileri her tabakada ikiden fazla olmayan hadistir. Bu tür hadislerin sayısı çok az olduğu için kendisine bu ad verilmiştir. Bir imamdan yalnızca iki kişinin rivayet ettiği hadisler bu çeşittendir.
Muallel hadis nedir?
Muallel hadis, görünüşte sıhhat şartlarını taşıdığı halde (metninde veya isnadında) gizli bir illeti bulunan hadistir. O illet ancak hadis münekkitleri tarafından anlaşılabilir. Bir hadisi rivayet eden râvinin kendisinden daha fazla hıfz ve zabta sahip ve sayıca daha fazla olan râvilere muhalefet etmesi gibi. Bunu belirlemek hadis ilmi bakımından en ince ve en zor durumdur. Bunu herkes yapamaz.
Ferd hadis nedir?
Ferd hadis, tek bir râvinin, güvenilir râvilerden veya belli bir beldede yaşayanlardan rivayet ettiği hadistir. Böyle tek başına rivayette bulunan râvi güvenilir ise naklettiği hadis muteberdir. Fakat güvenilir değilse rivayet ettiği hadis zayıf kabul edilir.
Şâz hadis nedir?
Şâz hadis, sika (güvenilir) bir râvinin, bu hadisi rivayet eden yine sika olan bir topluluğa veya kendisinden daha sika bir râvinin rivayetine karşı eksiklik veya fazlalık yapmak suretiyle muhalefette bulunduğu hadistir. Bu durumda bu râvinin, rivayetinde yanılgıya düştüğü kabul edilir.
Mevzû (uydurma) hadis nedir?
Mevzû hadis, Resûl-i Ekrem Efendimiz’e gerçeğe aykırı olarak isnat edilen hadistir. Bu aslında yalan söylemektir. Bildiği halde böyle bir şeyi rivayet etmek haramdır. Bunun uydurma olduğu açıklanmalıdır. Bu tür rivayetleri nakleden râvinin diğer rivayetleri de tövbe etse bile asla kabul edilmez.
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Sorulu Cevaplı Dinî Bilgiler - Ömer Nasuhi Bilmen
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)