Eleştiri acıdır. Ne kadar “Ben eleştiriye açık bir insanım” diye kendinizi hazırlasanız da eleştirilmek az ya da çok acı verir. Kendinizi eleştiriye hazırlamış olmanız bu azlık-çokluk durumuna etki eder genelde.
Eleştiri acı verse de insan için gayet iyi bir fırsattır, kendinde göremediği eksik ve kusurlu yönleri fark etmesine vesiledir. Bu manada eleştiriye açık insanların gelişime açık oldukları da bilinir. Fakat eleştirinin en müsamahalı insanı bile çileden çıkardığı durumlar söz konusu olabilir. Muhatabınız olur olmaz yerde ve neredeyse hiç güzel bir yanınız yokmuş gibi eleştirilerini boca ediyorsa üzerinize, o zaman tahammülü zor bir durumla karşı karşıya kalmışsınız demektir. Evlilikte çok eleştirel olan kişiler de bu yüzden eşlerini yıpratırlar. Eleştirileri önceleri “Acaba doğru mu?” sorusuna neden olurken bir zaman sonra ciddiye alınmamaya başlar.
Neden Bu Kadar Çok Eleştiriyor?
Sürekli eleştiri modundaki eşler söz konusu olduğunda bu girdapta kaybolmak yerine durumla baş etme yollarını bulmak gerekiyor. Bunun için ilk yapılacak şey eleştirel yapıya sahip olan eşin çocukluğuna inmek. Eşiniz hiçbir şeyi beğenmiyor ve hep olumsuzluklara odaklanıyorsa muhtemelen kendisi de o şekilde tutumlara maruz kalarak büyütülmüştür, aileden aldığı bu mirası yetişkinliğine taşımıştır. Yahut mükemmeliyetçi yapısından dolayı ne yapsanız onun müşkülpesent standardını tutturamıyorsunuzdur. Eşinizin özgüven konusundaki problemleri de yine onu başkalarının hatalarını ortaya çıkararak kendini iyi hissetme yoluna itiyor olabilir.
Sürekli eleştiri davranışının kaynağında yatan esas sebebi gördüğünüzde, eşinizin eleştirilerine o kadar da alınmamaya başlarsınız. Sorunun sizden değil, elinde olmayan sebepler dolayısıyla eşinizden kaynaklandığını bilmek, kendinizi daha rahat hissetmenizi ve meseleye çözüm odaklı bakmanızı sağlar. Sorunun kaynağına inilmediği takdirde ise sürekli eleştiriye maruz kalma ve beğenilmeme kişinin özgüvenini zedeleyebilir, iyi-kötü, doğru-yanlış konusunda değer yargılarını bozabilir, sevilmediğini düşünmesine sebep olabilir.
Problemin kökenini bulmak, sorunu çözmek demek değildir elbette. Bu, sadece çözüm için doğru adımları atmanıza yarar. O doğru adımlardan ilkini, eşinizin eleştirilerinin haklı olup olmadığını makul bir dille ve uygun bir zamanda kendisine belirterek atabilirsiniz. Bu şekilde vermek istediğiniz mesaj ne kadar ulaşır ve davranış değişikliğine yol açar bilinmez ama en azından eleştiri karşısında sizin de bir değerlendirmeniz olduğunu eşiniz fark etmiş olur. Bu da bir dahaki sefere eleştirilerinde doğruluk payı olup olmadığını değerlendirmeye sevk edebilir onu.
Güzelce anlattığınız halde eleştiri yağmurunun ardı arkası kesilmiyorsa bir şemsiye edinmenin vakti gelmiş demektir. Eleştiri sağanağı altında ıslanıp üşütmemeniz ve hasta olmamanız için duyduğunuz her sözün etkisi altına girmemeye gayret etmeniz gerekiyor. Ancak şemsiyeyi açıp kullanmaya başlamak hiçbir eleştiriyi ciddiye almamak anlamına gelmemeli. Şemsiyenizde size hakkaniyetli şikayetleri ulaştıracak boşluklar da bırakmalısınız. Eşiniz her şeyi eleştiriyor diye her sözünün isabetsiz olduğunu iddia edemezsiniz neticede.
Eşinizin eleştiri tutumunda ısrar etmesinin bir nedeni de sizin ancak eleştiri ile harekete geçiyor oluşunuz olabilir. Eleştirilmediğiniz takdirde yaptığınız şeyi gereğince yerine getirmiyorsanız, kendinizi eleştiri anahtarıyla çalışan bir makine gibi konumlandırırsınız. Görev ve sorumluluklarınızı, ihmal ettiğiniz davranışları dışsal bir etkiyle değil kendi iradenizle üstlenmeniz eleştirilerin önüne geçebilir.
Hepimiz Hatalıyız, Hiçbirimiz Mükemmel Değiliz
Eleştirildiğiniz noktalarda haksızlığa uğradığınızı düşünüyorsanız yahut haklı bir eleştiri bile olsa biraz hoşgörü istiyorsanız, eşinize onun da hataları olduğunu göstererek empati kurma olanağı sağlamalısınız. Yani siz de onu eleştirmelisiniz. Fakat burada dikkat edilmesi gereken şey niyet ve üsluptur. Eşinizde gördüğünüz kusuru, yüze çarpmak şeklinde rövanş malzemesine çevirirseniz, elde edeceğiniz şey empati değil gerilim olur. Bu şekilde davranarak eşinizin sizi anlamasını sağlamak bir yana misilleme yaparcasına yine eleştirilere sarılmasına yol açarsınız. İki rakip takımın oyuncuları gibi eleştiriyi silah edinmek yerine aynı gemide olduğunuzu unutmadan, “İnsan hata yapabilir. Ben seni bazı konularda hoş görüyorum, sen de beni bazı konularda hoş gör” diye arayı bulmaya çalışabilir, eşinizi tartışmaya değil düşünmeye sevk edebilirsiniz.
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Semerkand Aile Dergisi Sayı:178 s.30