Erken Ya Da Geç Ergenlik
Ergenlik, vücutta oluşan biyolojik değişikliklerle kendini gösteren bir gelişim dönemidir. Ani ve belirleyici biyolojik değişimler bilişsel, duygusal ve sosyal anlamda birçok değişikliği beraberinde getirir.
Son yıllarda beslenme alışkanlıkları ve sosyoekonomik koşulların değişmesiyle birlikte, ergenliğin başlangıç yaşı da geçtiğimiz 50 yılda küçülmüş durumdadır. Kızların 10, erkeklerin 12 yaş civarında ergenliğe girmesi normal kabul edilir. Ancak ergenlik döneminin olağandan erken ya da geç başlaması da mümkündür.
Ergenliğin normal vaktinden erken ya da geç başlaması, gençlerin psikolojisi üzerinde çoğunlukla olumsuz etkilere neden olur. Ancak bu durumun yaşa ve cinsiyete göre bazı olumlu etkileri de görülebilmektedir. Örneğin, erkekler için erken ergenlik sosyal gelişim açısından avantaj gibi görülürken kızlar için ergenliğe erken girme dezavantaja dönüşebilmektedir. Bu durum ergenliğe geç girmesinde erkeklerin aleyhine olacak şekilde değişir.
Araştırmalar, akranlarından geç ya da erken ergenliğe girenlerin diğer ergenlere göre daha fazla stres yaşadığını göstermektedir. Çünkü ergenliği zamanından farklı olarak yaşamak, olağan zamandaki ergenlerin sahip olduğu baş etme kaynaklarından ve ergenin yaşadığı değişikliklerle ilgili ihtiyaç duyduğu akran desteğinden yoksun olmak anlamına gelir. Bu durumda ergen daha fazla kaygı, içe çekilme ve uyum sorunları yaşayabilir.
Fiziksel olarak akranlarından olgun görünen kızlarda, boy ve kilolarından memnuniyetsizlik ve olumsuz beden algısı görülmektedir. Bu sorunlar kız ergenleri sosyal ortamlardan uzak durmaya itebilir. Erkek ergenler içinse akranlarından daha az gelişmiş olmak onları akran zorbalığına açık hale getirir, ayrıca özgüven eksikliği ve düşük okul başarısı erkek ergenlerde sık rastlanan sorunlardır.
Her iki cinsiyet için de erken ergenliğin dezavantajı, orta çocukluğun normal psikososyal gelişimsel görevlerini tamamlama fırsatının kaçırılmasından kaynaklanabilir. Erken olgunlaşan ergenler, fiziksel olarak kronolojik yaşlarından daha olgun görünürler ve bu nedenle ebeveynleri ve öğretmenleri onları sosyal, duygusal ve bilişsel olarak olduğundan daha gelişmiş gibi görebilir. Erken ergenler yetişkin normlarına uymak ve daha da önemlisi yetişkin davranışları sergilemek için büyük bir sosyal baskıyla karşı karşıya kalabilirler. Ancak fiziksel olarak gelişmiş olsalar da bilişsel ve sosyal gelişim açısından orta çocukluk döneminin özelliklerini sergilemeleri normaldir, hatta bu durum giyim tarzı, oyun ve oyuncak tercihlerine de yansıyabilir.
Ergenliğe Uyum Sürecini Kolaylaştırmak İçin
Zamanından erken ya da geç ergenliğe giren çocukların ergenliğe uyum sürecini kolaylaştırmak için ebeveynlere büyük rol düşmektedir. Öncelikle, ebeveynler bu durumun herhangi bir sağlık sorunundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını araştırarak ergenin kaygılarını azaltmalıdır. Erken/geç ergenliğin olası sebepleri hakkında ergene bilgi vermek, eğer kaygıları fazlaysa ergeni bir doktorla konuşturmak rahatlatıcı olabilir.
Ergene normal ergenlik süreci hakkında bilgilendirmelerde bulunmak, bunların insan gelişiminin bir parçası olduğunu anlatmak, yaşayabileceği olası sorunlarla ilgili (hızlı büyümeden kaynaklı sakarlıklar, duygusal iniş çıkışlar gibi) bilgiler vermek önemlidir. Ergene, bir akranından ya da sosyal medyadan kendisine kaygı veren bir bilgi edindiğinde, bunu ebeveyniyle paylaşarak bilgi alması gerektiği söylenmelidir.
Ebeveynlerin ergenin mahremiyetine özen göstermesi, onun ergenliğe girdiği ya da girmediğine ilişkin bilgiyi rızası olmadan üçüncü kişilerle paylaşmaması gerekir. Bu durum ergen için utandırıcı olacaktır.
Fiziksel olarak erken olgunlaşan bir ergenin yetişkin davranışları sergilemesi yönünde ergene baskı da uygulanmamalıdır. Erken ergenin mental olarak hala çocuk olduğu göz önünde bulundurularak yetişkin davranış kalıplarını öğrenmesi için bilişsel olarak olgunluğa varması beklenmelidir. Benzer şekilde, zamanından geç ergenliğe girenlere ise akranları gibi davranma yönünde baskı uygulanmamalıdır. Her iki durumda da ergenin çocukluk dönemini yeterince yaşayamaması söz konusu olur.
Ergenlerin arkadaş gruplarında zorbalığa maruz kalabileceği ya da erken geliştiği için zorbalık yapabileceği düşünülerek okul ile her zaman iletişim halinde olmakta fayda vardır. Bir sağlık sorunu sayılabilecek kadar erken ya da geç ergenlik durumu sınıf öğretmeniyle paylaşılarak bu konuda hassas davranılması istenebilir.
Son olarak, çocukları ergenlik dönemine hazırlamak ve onlara yaşadığı değişimlerin dönemsel olduğunu anlatmak önemlidir. Ancak son yıllarda ergenlik başlangıç yaşının giderek küçülmesinden ötürü ebeveynlerin çocuklarına ergenlikle ilgili bilgi vermek için 12-13 yaşlarını beklememesi gerekir. Çok fazla detay vermeden; vücudumuzda, duygu ve düşünce dünyamızda ne gibi değişimlerin olacağını, ergenliğin bazen beklenenden erken ya da geç başlayabileceğini anlatmak gerekir.
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Semerkand Aile Dergisi Sayı:212 s.20
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
