Ergenlik Ve Okul Başarısı

Ergenlik döneminde evlatlarımız bir yandan fiziksel, bilişsel ve psikolojik değişikliklere uyum sağlamaya çalışırken bir yandan da okulda yeni bilgi ve beceriler edinmekle meşguldür. Çoğu ebeveyn ergenlik döneminde çocuklarının çalışma motivasyonunun azalması ve okul dışı aktivitelerle fazla vakit geçirmesi gibi sebeplerle okul başarısının düştüğünden yakınır. Ergenlerin kişilik özellikleri, başarı motivasyonları, öğretmenlerle ilişkilerinin niteliği ve okula dair özellikler onların bu dönemde okul başarılarını etkiler.

Ergenlerin akademik başarısını etkileyen okul sebepli etkenler; okullarda kullanılan öğretim ve değerlendirme teknikleri, öğretmenlerin ve okul idaresinin motivasyon stratejileri, okulun büyüklüğü, sınıfların kalabalık olup olmaması gibi maddelerle sıralanabilir.
 

Zorlayıcı ama Kendini İfade Edebileceği Ortamlar

Ergenler okulda hem güvende hissetmeye hem de entelektüel gelişimlerini sağlamak için zorlayıcı bir ortama ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden ergen bir sonraki seviye için okulda zorlanmalı ancak aynı zamanda kendini rahat ifade edebileceği bir ortama da sahip olmalıdır.

Ergenin eğitim gördüğü sınıfın kalabalık olması, ergenin ihtiyaç duyduğu yakın ilişkiden yoksun olmasına sebep olur. Ergenlerin olduğu kalabalık sınıflarda bazı çocuklar ergenliğin başındayken bazıları henüz ön ergenlik dönemindedir, bazılarıysa ergenlik döneminin ortasında olabilir. Bu yüzden sınıfın kalabalık olması, farklı gelişim dönemlerindeki ergenlerin farklı gelişim düzeylerinde olduğunun görmezden gelinmesi anlamına gelir. Örneğin okul başarısı akranlarına göre düşük olan bir çocuk, soyut düşünme becerisini henüz edinememiş olabilir. Başarısızlık gibi görünen bu durum ergenin tamamen gelişimsel süreciyle ilgilidir.
 

Okulu Kendisi İçin Gerekli Görmesi

Ergenlerin bir konu anlatılırken kullanılan materyali üretmeye teşvik edilmesi, aldığı dersi/kursu kendisi için gerekli görmesi, dersi/ kursu uzun ya da kısa vadeli hedeflerine ulaşmada bir araç olarak görmesi okul başarısını artıracaktır. Bu sebeple her dönem başında mutlaka ergenin temel motivasyonlarını anlamaya yönelik görüşmeler yapılmalıdır. Ayrıca okullarda belirli periyotlarda okul, öğretmen, ders içeriğinin aktarımı, kullanılan materyallerle ilgili ergenlerin geri bildirimlerinin alınması oldukça önemlidir.

Ergenler soyut ve varsayımsal düşünme yetisini de kazanmakla birlikte ailesinin kültürel, dini, ahlaki, siyasi yargılarını sorgulamaya başlar. Bu dönemde anne babalarıyla çatışmalar yaşayan ergenler akran grupları ve rol model olarak gördükleri kişilerle yakınlaşma eğilimindedir. Sınıf öğretmenleri, ergenlerin birincil bakım verenleri dışındaki en istikrarlı sosyal kaynak olarak görülür. Bu yüzden ergenlerle yakın ve destekleyici bir ilişki içinde olmaları önemlidir.
 

Başarı Motivasyonu Tipine Göre Yaklaşım

Ergenler, başarı motivasyonlarında farklılıklar gösterir. Bazı ergenler performansla ilgili hedefler belirlerken bazıları ustalık hedefleri koyarlar. Performans odaklı ergenlerin başarı motivasyonu diğerlerinden daha iyisini yapmaktır, bu yüzden genellikle yapabileceklerini bildikleri görevlere yönelirler. Ustalık odaklı ergenler ise kendilerini daha çok zorlayacak görevler seçerler ve kendilerini diğerleriyle kıyaslamaktan çok kendi ilerlemeleriyle ilgilenirler. Öğretmenler ergenleri yakından tanırsa başarı motivasyonlarını anlar ve buna uygun hedefler koyarak ergenlerin okul başarısını yükseltebilirler.

Öğretmenlerin fazla otoriter tutum sergilemeleri özerklik kazanma ve kimlik gelişimi dönemindeki ergenlerin gelişimsel ihtiyaçlarıyla çakışır. İlkokulun aksine ortaokulun son yılında ve lise döneminde öğretmenler öğrencileri daha fazla karar sürecine dahil etmelidir. Ergenler, kendilerini genç yetişkinler gibi görmek isterler. Bu durumda daha fazla sorumluluk almak, daha fazla yetişkin saygısı görmek isterler. Araştırmalar, sınıftaki karar alma süreçlerine dahil edilen ergenlerin içsel akademik motivasyonlarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
 

Katılım ve Kontrolü Dengeleyebilmek

Ergenlikle birlikte özerklik anlam kazanmaktadır. Ergen artık kendisinin de bir birey olduğunu göstermek, kabul ettirmek ister. Bir birey olmanın doğal sonucu olarak çevresi üzerinde kontrol sahibi olmak ergen için önemlidir. Bu yüzden bütün kuralların önceden konulduğu bir sınıf ortamı ergenin çevre üzerinde kontrolü olmadığını hissettirir. Sınıf ve okul ortamında alınacak kararlarda ergenlerin katılım göstermesi, onlara fikirlerini sunmaları için fırsat tanınması gerekir. Bu şekilde ergen hem kontrol hissini deneyimler hem de kurallara uymadığında bunun sorumluluğunu almayı öğrenir.

Okulun yapısı, öğretmenlerin yaklaşımı, ergenlerin başarı motivasyonları, öğretmenöğrenci ilişkisi gibi faktörlerin hepsi ergenlerin okul başarısını etkilemektedir. Ergenlerle okul başarısı/başarısızlığı üzerine konuşulurken tüm bu boyutlar hatta daha fazlası dikkate alınmalıdır. Bu saydığımız etkenlerin dikkate alınması, ergenlerin okul başarısını artırabilecek anlamlı veriler elde etmemizi sağlar.


Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Semerkand Aile Dergisi Sayı:214 s.20