Ergenlerle İletişim Nasıl Olmalı?
İletişim iki kişinin birbirini fark ettiği anda başlayan bir süreçtir. Günlük yaşamımız içinde aynı ortamı paylaştığımız herkesle bir şekilde iletişim kurarız. İletişim süreçlerinin başarıyla sonuçlanabilmesi için söylediğimiz sözlerden ses tonumuza, duruşumuzdan seçtiğimiz kelimelere kadar her bir ifade şekline özen göstermemiz gerekir.
Ergenlik döneminde hem biyolojik hem de psikolojik birçok değişim yaşandığını biliyoruz. Ergenin hem iç dünyasında hem de dış dünyada yaşadığı değişimler bazen aile ortamında çatışmalara sebep olabilir. Öfke patlamaları, kurallara uymakta direnme, evdeki rutinlere uymama gibi bazı kriz durumları yaşanabilir. Bilmeliyiz ki etkili bir iletişim, ergenlik döneminde yaşanan krizleri çözmek için en önemli kaynağımızdır.
Etkili iletişimin en önemli kısmı etkin dinlemedir. Kriz durumlarında ergenleri, etkin dinleme yöntemlerini kullanarak dinlerseniz, kriz sürecini başarılı bir şekilde yönetebilirsiniz. Çocuğunuzu dinlerken kullanacağınız birkaç yöntem hem ergene anlaşılmış hissettirecek hem de sizin sorunları büyümeden çözmenizi sağlayacaktır. Yani popüler tabirle tam bir kazan-kazan durumundan bahsediyoruz.
Ergenle konuşurken onu dikkatle dinlemek, aynı hizada durmak, göz teması kurmak, ne anlattığını anlamaya çalışmak, kendisini daha iyi ifade etmesine olanak sağlayacak açık uçlu sorular sormak etkin dinlemenin ilk adımıdır. Dile getirdiği sorunları anladığınızı belli etmek için söylediklerini farklı cümlelerle yeniden ifade etmek ve anlattıklarından yola çıkarak yaşadıkları ve hissettikleri arasında bağ kurmasını sağlamak için duygu yansıtması yapmak ona söylediklerinin dinlendiğini ve doğru anlaşıldığını gösterir. Etkin bir şekilde dinlenen ergenler daha fazla paylaşımda bulunmaya istekli olurlar.
Ergenlik dönemindeki çocuğunuzla iletişiminizi güçlendirmek istiyorsanız, yalnızca kriz yaşandığında değil normal zamanlarda da sık iletişim kurmaya özen gösterin. Gün içinde neler yaşadığıyla ilgili konuşmak, “günaydın” ve “hayırlı geceler” demeyi alışkanlık haline getirmek, her gün mutlaka sohbet etmek için zaman ayırmaya çalışmak, karşılıklı etkileşimi artıracaktır. Böylelikle ergen zor zamanlarında da sizinle konuşmakta rahat davranacaktır.
Anne Babalar Ergen Çocuklarıyla Nasıl Sağlıklı İletişim Kurabilirler?
Ergenlerin iletişim kurarken seçtiği bazı kelimeler ve hitap şekilleri ebeveynlere kaba ya da saygısızca gelebilir. Burada önemli olan kelimelerin gerçekten saygısız ve kaba olup olmadığını ayırt etmektir.
Bazen ergenler arasında yaygın olan hitaplar ve cümle kalıpları sizlere kaba gelse de bunların kendi yaş grupları için jargon haline gelmiş olduğunu görebilirsiniz. Kabalık ve saygısızlığa kesin olarak izin verilmemeli ancak ergenin kendisini rahat hissettiği biçimde ifade etmesine de olanak sağlanmalıdır.
Ergenler artık çocuk olmadıklarını, kendi kararlarını kendilerinin verebileceklerini sık sık vurgular. Bu dönemde evdeki kurallara ilişkin sınır denemeleri sık yaşanır. Bu durumlarda anne babaların “hayır”ının net olması gerekir; ancak hayır kelimesi çok kullanıldığı zaman ergen, kendini fazlasıyla sınırlanmış ve engellenmiş hissedebilir. Bu yüzden yeni bir taleple karşılaşan anne babaların hayır ya da evet demeden önce durumu anlamaya çalışmaları ve mümkün olduğunca ilk cevap olarak “hayır”ı kullanmamaları gerekir.
Bazen ebeveynler sorunları çözmek isterken daha karmaşık hale getirecek iletişim hataları yapar. Çocuklarını diğerleriyle karşılaştırmak, yargılamak, emir vermek, çapraz sorgulama yapmak, davranışları üzerinden analizler yapmak çatışma çözme sürecini tamamen baltalar. Bunların farkında olmak ve günlük iletişim dilinden bunları çıkarmak kuracağınız iletişimin niteliğini artırır.
Sözel iletişimde kullandığınız cümleler ile sözel olmayan iletişimdeki hal ve tavırlarınızın tutarlı olması da önemlidir. “Seni seviyorum, seninle vakit geçirmeyi seviyorum” dediğiniz ergenle geçirdiğiniz vakitte sürekli telefonunuza bakarsanız, bu durum samimiyetinize zarar verir. Çocuğunuzla bir aradayken mümkün olduğunca onunla göz teması kurmanız ve tebessüm etmeniz, sözsüz bir şekilde “Sana değer veriyorum” demenin bir şeklidir.
Ergenlerin sevildiklerini ve kabul edildiklerini bilmeleri gelişim sürecini sağlıklı bir şekilde tamamlayabilmeleri için önemlidir. Çocuğunuza sık sık kabul iletileri vermeli, onu sadece kendisi olduğu için sevdiğinizi dile getirmelisiniz.
Çoğu anne baba çocuklarının hatalı davranışını düzeltmek için doğrudan nasihat verme yolunu seçerler. Ancak nasihatler ve uzun konferans tarzı konuşmalar, ergenlerde davranış değişikliği için uygun bir iletişim şekli değildir. Ergenler bu durumlarda kendisine üstünlük kurulduğunu düşünür ve engellenmiş/yok sayılmış hisseder. Öncelikle ergeni dinlemek, onu daha çok anlatmaya sevk etmek, nasihat verilecekse de onun hazır olmasını beklemek daha etkili bir yoldur.
Anne babalar sıklıkla ergenlik dönemindeki çocuklarının zarar görecekleri arkadaşlıklar/ alışkanlıklar edinmesinden endişe duyarlar. Bu endişe onları bazen ergenlerin varsa cep telefonlarını, çantalarını, dolaplarını karıştırmaya kadar götürür. Ancak böyle durumlarda doğrudan ergenle konuşmanız, açık bir iletişim yolu seçmeniz size olan güvenini artıracaktır.
Ergenlerin kendilerini açık ve net bir şekilde ifade edebildiği, kabul gördüklerini hissettiği aile ortamları onlar için huzurlu iletişim ortamlarıdır. Hangimiz değer verildiğimiz, olumlu mesajlar aldığımız bir çevrede daha huzurlu hissetmeyiz ki?
Aşağıdaki kaynaktan faydalanılmıştır:
Psikolog Sara Özkan Yıldız - Semerkand Aile Dergisi Sayı:190 s.18
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)